The Grand Design

The Grand Design είναι ο τίτλος του νεώτερου βιβλίου του Stephen Hawking και δεν ξέρω αν αναφέρεται στην εντελώς ρηχή απόπειρα του να ορίσει [και όχι να αποδείξει με οποιαδήποτε επιστημονική μέθοδο] τη θεωρία Μ ως την τελική ενοποιημένη θεωρία ή αν είναι το μεγάλο σχέδιο του εκδότη του για να βγάλουν μερικά εκατομμύρια, καθώς το βιβλίο είναι ήδη best seler.

Το βιβλίο δεν αρχίζει άσχημα, παρουσιάζοντας εν συντομία [αν και το βιβλίο είναι τόσο σύντομο που μάλλον ο χώρος που καταλαμβάνει είναι υπερβολικός] τη γέννηση της επιστημονικής μεθοδολογίας και της ιδέας ότι ο κόσμος μας μπορεί να περιγραφεί από κομψούς νόμους που δεν απαιτούν την παρουσία κάποιας υπερφυσικής οντότητας. Ό,τι δηλαδή έχει κάνει πολύ καλύτερα στα βιβλία του ο Sagan. Τέλος πάντων... 

Το γεγονός ότι το βιβλίο είναι τόσο απλά [ή και απλοϊκά] γραμμένο βοηθάει τον αναγνώστη να κατανοήσει κάποιες από τις πολύ περίεργες, για την συναίσθηση μας, ιδιότητες της κβαντομηχανικής και γενικά κάνει καλή δουλειά στο να παρουσιάσει μερικές βασικές ιδέες του Hawking, όπως ο model dependent realism - το γεγονός ότι η πραγματικότητα και οι νόμοι που μπορούμε να εξάγουμε ότι τη διέπουν, ορίζεται από το μοντέλο της διαίσθησης του παρατηρητή και δεν μπορούμε να της δώσουμε μια αντικειμενική αλήθεια. Οι ιδέες αυτές υποτίθεται ότι θα μας οδηγήσουν ομαλά στο να κατανοήσουμε γιατί η θεωρία Μ είναι η θεωρία των πάντων. Και εκεί το βιβλίο απλά καταρρέει.

Όχι μόνο δεν υπάρχει η οποιαδήποτε πηγή ή αναφορά στο βιβλίο [κάτι απαράδεκτο για έστω pop-επιστημονικό έργο], αλλά ο Hawking δεν κάνει καμιά προσπάθεια να περιγράψει, στο ελάχιστο, στον αναγνώστη τη θεωρία Μ, που αποτελεί τη συνέχεια της θεωρίας των υπερχορδών και που ακόμη αμφισβητείται έντονα ως προς την ορθότητα της. Πρέπει απλά να πιστέψουμε στην αυθεντία του;

Χρησιμοποιώντας την ταυτολογία της ανθρωπιστικής αρχής [Anthropic Principle], ότι δηλαδή το σύμπαν υπάρχει με αυτούς τους τόσο ακριβώς ρυθμισμένους παράγοντες που επιτρέπουν τη ζωή, γιατί μόνο έτσι μπορούν να υπάρξουν έμβιοι παρατηρητές για να το παρατηρήσουν [κάτι που προσωπικά μου ακούγεται σαχλό και όχι λιγότερο ανθρωποκεντρικό από τη Βίβλο] και την υπόθεση της θεωρίας Μ ότι υπάρχουν άπειρα [ή καλύτερα 10^500] δυνατά σύμπαντα, ο Hawkins εξάγει το συμπέρασμα ότι όπως και το ηλιακό μας σύστημα δεν είναι κάτι το ιδιαίτερο, αν και φαίνεται εξαιρετικό, έτσι και το σύμπαν μας είναι απλά το αναπόφευκτο αποτέλεσμα της στιγμιαίας δημιουργίας άπειρων συμπάντων, από τα οποία μερικά έχουν τους παράγοντες που επιτρέπουν την ανθρωπιστική αρχή.

Και έτσι γυρνάει στην ατάκα με την οποία πουλάει το βιβλίο του, ότι "Δεν χρειάζεται Θεός για να δημιουργηθεί το σύμπαν". Οι αναγνώστες του blog, αλλά και οι επισκέπτες αν κοιτάξουν αριστερά :p γνωρίζουν ότι είμαι άθεος. Φυσικά και δεν θεωρώ ότι υπάρχει λόγος ή ανάγκη ύπαρξης για κάποιο υπερφυσικό ον ή καλύτερα για κάποιο ον με τα χαρακτηριστικά που προσάπτουμε στις θεότητες. Αυτό όμως απέχει πολύ από την προχειρότητα με την οποία κλείνει το βιβλίο του, αφήνοντας τον αναγνώστη με ένα ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα, αυτό της άπειρης παλινδρόμησης...

Με σχεδόν ακατανόητη αυταρέσκεια δηλώνει ότι βρήκαμε τη λύση επειδή "αποδείξαμε" ότι το σύμπαν δημιουργήθηκε τυχαία μέσα από τις άπειρες κβαντικές πιθανότητες του πολυσύμπαντος. Ωραία και τότε ποιοι νόμοι διέπουν το μητρικό πολυσύμπαν; Πως δημιουργήθηκε; Πως γνωρίζουμε ότι δεν υπάρχουν άπειρα πολυσύμπαντα κάθε ένα φωλιασμένο μέσα σε ένα άλλο πολυσύμπαν; Πώς είναι δυνατόν να αποδείξουμε τη θεωρία Μ όταν το μεγαλύτερο πρόβλημα της είναι ότι μπορεί να τροποποιηθεί για να περιγράψει κοντολογίς ότι θέλουμε;    

Δεν είμαι φυσικός και ούτε προσποιούμαι ότι καταλαβαίνω πλήρως τις ριζοσπαστικές ιδέες και τα ακατάληπτα μαθηματικά της θεωρητικής φυσικής, αλλά ο Hawking εδώ προσπαθεί να με πείσει για την ορθότητα της ιδέας του και κατά την ταπείνη μου άποψη αποτυγχάνει οικτρά. Όχι γιατί είναι πολύ τολμηρή ή ριζοσπαστική, αλλά γιατί στο τέλος καταφεύγει σε έναν μυστικισμό όχι πολύ διαφορετικό από αυτόν της θρησκείας που προσπαθεί να ξορκίσει...