Χαμένος ορίζοντας

Ίσως το πιο κοινό συναίσθημα όλων μας αυτές τις μέρες είναι το μούδιασμα. Οι περισσότεροι με τους οποίους μιλάω ακούγονται ιδιαίτερα προβληματισμένοι και πως άλλωστε να μην είναι; Στα αλήθεια τι προοπτικές έχει ένας νέος άνθρωπος εν έτη 2011; Σε τι έχει να ελπίζει; Σε μια κακοπληρωμένη μισθωτή δουλεία, σύνταξη στα 80 και μερικές πλασματικές ευτυχισμένες στιγμές όπως βαθμονομούνται από τις διαφημίσεις;

Καθημερινά ο ορίζοντας μας κρύβεται ολοένα και περισσότερο μέσα στην σύγχυση και τον παραλογισμό των "νέων δεδομένων" των οικονομιών ή κοινωνιών μας - πλέον οι όροι χρησιμοποιούνται εναλλάξιμα.

Καθώς οδεύουμε προς τα πίσω ολοταχώς ο κόσμος αντιδρά σπασμωδικά και κατακερματισμένος, όπως πάντα.

Οι φύλακες των αποτυχημένων ιδεολογιών ευαγγελίζονται τις λύσεις τους, οι κομουνιστές χαίρονται για το τέλμα του καπιταλισμού, οι σοσιαλιστές αναζητούν τον τρίτο δρόμο, οι κεντρώοι/δεξιοί δοξάζουν το αόρατο χέρι της αγοράς και οι τεχνοκράτες αυνανίζονται με τα νούμερα τους.

Οι διάφορες ομάδες χρησιμοποιούν ότι μέσο πίεσης τους έχει απομείνει για να περιχαρακώσουν τα κεκτημένα τους. Μικρά προνόμια, τα οποία συνήθως είναι εις βάρος άλλων λιγότερο προνομιούχων ομάδων. Ζητάνε ή επαιτούν λίγα ακόμη ψίχουλα.

Διαίρει και βασίλευε.

Οι πολίτες των Αφρικανικών χωρών που έζησαν για δεκαετίες κάτω από απολυταρχικά καθεστώτα δοκιμάζουν τη δύναμη τους και ζητάνε κάτι νέο. Όμως τι; Απλά ένα άλλο καθεστώς ντυμένο με τον μανδύα της δημοκρατίας; Γιατί η έννοια της πραγματικής δημοκρατίας, όπως εξιδανικευμένα τη νοούμε, ποτέ δεν άντεξε για πολύ.

Και όσο άνθρωποι πεθαίνουν στη Λιβύη τα γρανάζια του χρηματικού συστήματος ήδη κινούνται. Η ευκαιρία είναι μεγάλη. Όσο η αναταραχή κρατεί οι τιμές των καυσίμων μπορούν να εκτοξευθούν στα ύψη, γιατί αυτή είναι η... "ψυχολογία" της αγοράς. Στη συνέχεια νέες μαριονέτες μπορούν να μπουν στη θέση των παρανοϊκών τυράννων, ίσως με κάποιες "εκλογές". Το κέρδος είναι εκεί.

Στα αλήθεια έχουμε χάσει κάθε προσανατολισμό, κάθε αίσθηση του ορίζοντα. Ποιος είναι ο στόχος μας; Τα κράτη αγωνίζονται για να ικανοποιήσουν τις αγορές, διαμορφώνοντας ολόκληρες πολιτικές πάνω στη δημοσιονομική πειθαρχεία. Κανένας άλλος σκοπός ή στόχος. Απλά να περιοριστούν τα "ελλείμματα".

Φυσικά είναι αστείο ότι τα κράτη που έχουν το αποκλειστικό προνόμιο να εκδίδουν χρήματα, δανείζονται αυτά τα χρήματα από ιδιωτικούς οργανισμούς, που τα δημιουργούν χάρη στο σύστημα του κλασματικού αποθεματικού από τον αέρα.

Και ο νέος σε τι ελπίζει; Να διατηρήσει τη δουλειά του; Να είναι ανταγωνιστικός με όρους Κίνας; Να είναι καλός και φρόνιμος πολίτης και να τροφοδοτεί την οικονομία με κατανάλωση και χρέη;

Κάποτε, πριν μερικές δεκαετίες μόλις, ο κόσμος έμοιαζε να έχει στόχους, ακόμη και αν ήταν εντελώς εσφαλμένοι ή υποκινούμενοι από τους λάθους λόγους, τουλάχιστον ήταν μεγαλεπήβολοι και ενέπνεαν τους ανθρώπους.

Σήμερα; Ο στόχος μας είναι να καταναλώνουμε και να χρεωνόμαστε για να μην καταρρεύσει το χρηματικό μοντέλο; Με κάθε κόστος; Να βλέπουμε όλοι ότι τα πράγματα γίνονται ολοένα και χειρότερα και να το βαπτίζουμε αυτό ανάγκη για ανάπτυξη;

Μα για πια ανάπτυξη μιλάμε; Οι μόνοι που πιστεύουν ότι η διαρκής οικονομική ανάπτυξη είναι δυνατή σε έναν κόσμο πεπερασμένων πρώτων υλών είναι οι παρανοϊκοί και οι οικονομολόγοι. Και φυσικά όλοι εμείς, οι κατηχούμενοι τους.

Ζούμε στην περίοδο του παραδόξου. Γιατί πραγματικά το σύστημα, όλος ο τρόπος ζωής μας έχει περάσει προ πολλού τα όρια του λογικού, του τραβηγμένου ή του πολύ μεγάλου για να αποτύχει. Είναι μια προσβολή της λογικής μας, του κοινού νου.

Στο βάθος έχει αρχίσει να σηκώνεται η σκόνη από τα θεμέλια του κόσμου μας που ραγίζουν και καταρρέουν. Ίσως ο καλύτερος στόχος που θα μπορούσαμε να θέσουμε σαν είδος είναι να ξαναβρούμε τον προσανατολισμό μας και τον χαμένο ορίζοντα...