Ο επικήδειος της αριθμομηχανής

Όσοι ζουν από τους αριθμούς μπορούν εξίσου εύκολα να χαθούν εξαιτίας τους. Και είναι τρομακτική η ιδέα ότι ο επικήδειος θα γραφτεί από μια αριθμομηχανή.

George Goodman - The Money Game (1986)

Ποιο είναι το δόγμα με τους περισσότερους πιστούς ακολούθους σε ολόκληρο τον κόσμο; Όχι, δεν πρόκειται για κάποια Ιουδαϊκή ή Ινδουιστική θρησκεία, αλλά για το δόγμα του χρήματος.

Όλοι μας, από την παιδική ηλικία ακόμη, κατηχούμαστε στην πανταχού παρούσα ύπαρξη του, στη χρήση του, στην απόλυτη ισχύ του. Και όπως σε κάθε δόγμα, κατηχούμαστε να μην ερευνούμε ούτε το πως δημιουργείται, ούτε το τι πραγματικά αντιπροσωπεύει. Πίσω από την ακατάληπτη αργκό των οικονομικών εγχειριδίων, εύκολα συγχέεται και κρύβεται η πραγματική φύση του χρήματος σήμερα.

Το χρήμα δημιουργήθηκε ως ένα μέσο διευκόλυνσης των εμπορικών συναλλαγών. Ήταν ένας κοινά αποδεκτός φορέας αξίας και απλώς υποκαθιστούσε στις δοσοληψίες κάποιο άλλο υπαρκτό αγαθό. Επομένως, τα χρήματα που κυκλοφορούσαν είχαν 1:1 αναλογία με την παραγωγή μιας οικονομίας. Κάθε χρηματική μονάδα αντιστοιχούσε σε ένα φυσικό μέγεθος, που ιστορικά στις περισσότερες κοινωνίες ήταν μια ποσότητα χρυσού.

Η φύση του χρήματος άλλαξε όταν τέθηκε σε ευρεία εφαρμογή το τραπεζικό μοντέλο του κλασματικού αποθεματικού (fractional reserve). Σύμφωνα με αυτό το σύστημα, μια τράπεζα μπορεί να δανείσει ένα ποσό πολλαπλάσιο από αυτό που έχει διαθέσιμο ως καταθέσεις. Το ποσοστό αυτό ανέρχεται συνήθως σήμερα στο 9:1. Ας δούμε ένα παράδειγμα.

Η Seventh Bank of Tripoli ξεκινάει με ένα κεφάλαιο 1,112 δραχμών. Ο κ. Αλεχάντρο θέλει να πάρει ένα νέο σπίτι και κάνει αίτηση για δάνειο 10,000 δραχμών. Εφόσον η τράπεζα δικαιούται να δανείσει εννιά φορές το διαθέσιμο αποθεματικό της [1,112*9=10,000], με μεγάλη ευχαρίστηση εγκρίνει το δάνειο και προσθέτει στον λογαριασμό του κ. Αλεχάντρο 10,000 δραχμές. Η τράπεζα επομένως δημιούργησε 9,000 δραχμές από τον πουθενά και νόμιμα.

Ο κ.Αλεχάντρο παίρνει τις 10,000 δραχμές, αγοράζει το σπίτι και ο πωλητής καταθέτει το ποσό αυτό στην τράπεζα του. Η τράπεζα του πωλητή του σπιτιού του κ.Αλεχάντρο μπορεί τώρα να δανείσει σε έναν νέο πελάτη ένα ποσό ύψους 9,000 δραχμών κρατώντας για απόθεμα 1,000 δραχμές. Αυτές οι 9,000 δραχμές μπορούν να δημιουργήσουν ένα νέο δάνειο ύψους 8,100 δραχμών κ.ο.κ σε μια γραμμικά φθίνουσα σειρά έως ότου περίπου 100,000 δραχμές να έχουν εισρεύσει στην αγορά.

Οι 100,000 δραχμές, που προέκυψαν από το αρχικό κεφάλαιο των 1,112 δραχμών της Seventh Bank of Tripoli, δημιουργήθηκαν από το πουθενά και δεν αντιπροσωπεύουν τίποτα άλλο παρά το χρέος όλων των δανειζομένων. Επομένως, οι τράπεζες δάνεισαν το ποσό των 100,000 δραχμών χωρίς ποτέ να το έχουν. Αυτό που έχουν είναι η υπόσχεση πληρωμής των δανείων που συνιστούν αυτό το ποσό.

Η μέθοδος αυτή ήδη δημιουργεί δύο προβλήματα και δεν αναφέρομαι καν στη λογική ή ηθική της υπόσταση.

Πρώτον, η δυνατότητα των τραπεζών να δημιουργούν πρακτικά απεριόριστο χρήμα από το πουθενά, ως χρέος και χωρίς κάποια σύνδεση με τον πραγματικό πλούτο και να το διαχέουν στην αγορά έχει σαν συνέπεια την αποσταθεροποίηση της αξίας του. Όσο περισσότερο χρήμα κυκλοφορεί (πληθωρισμός) τόσο πιο άχρηστο είναι σαν μέσο αγοράς πραγματικών αγαθών. Αυτό ωθεί τις τιμές των προϊόντων προς τα πάνω (πληθωριστικές πιέσεις) ισορροπώντας σε ολοένα και υψηλότερα επίπεδα.

Το φαινόμενο του πληθωρισμού είναι εγγενές στο σύστημα και προφανές από την κοινή μας εμπειρία. Η αξία του χρήματος διαχρονικά μειώνεται. Σκεφτείτε ποια ήταν τα επίπεδα τιμών πριν 30 χρόνια και ποια είναι σήμερα.

Δεύτερον, από τη στιγμή που η οικονομία έχει κορεστεί με χρήμα που ουσιαστικά είναι χρέος, δημιουργείται μια πυραμίδα οφειλών. Κάθε δραχμή που χρησιμοποιείται στο σύστημα είναι ουσιαστικά η υπόσχεση κάποιου ότι θα εξοφλήσει το χρέος του στην τράπεζα και θα επιστρέψει το ποσό του δανείου του, ποσό που η τράπεζα ποτέ δεν είχε ούτως ή άλλως.

Το πρόβλημα είναι ότι πλέον το χρήμα ισούται με χρέος, άρα χωρίς χρέος δεν μπορεί να υπάρξει χρήμα στην οικονομία. Αν τα χρέη αποπληρωθούν, τότε αυτομάτως η οικονομία δεν θα έχει ούτε μια δραχμή που να κυκλοφορεί (αφού το χρήμα ως χρέος καταστρέφεται όταν γίνεται η αποπληρωμή του δανείου που το δημιούργησε).

Αν ήδη αναρωτιέστε πως είναι δυνατόν να επιτρέπουμε, καθόλα νόμιμα και πανηγυρικά, σε ένα τέτοιο σύστημα να ρυθμίζει τις ζωές μας, πάρετε τώρα μια ανάσα γιατί σκόπιμα δεν ανέφερα κάτι ακόμη.

Είδαμε ότι χάρη στο κλασματικό αποθεματικό οι οικονομίες μας έχουν κορεστεί με χρήμα-χρέος που δημιουργήθηκε από το τίποτα. Είναι αστείο ότι η μέθοδος δημιουργίας χρήματος από το τίποτα και στη συνέχεια η χρήση του στην αγορά θεωρείται έγκλημα και ονομάζεται παραχάραξη. Φυσικά στην περίπτωση των τραπεζών ονομάζεται δικαίωμα και ανταμείβεται πλουσιοπάροχα.

Το στοιχείο που παρέλειψα είναι φυσικά το επιτόκιο. Οι τράπεζες δανείζουν χρήματα τα οποία ποτέ δεν είχαν και απαιτούν για κάθε δάνειο ένα επιτόκιο. Κοινώς κερδίζουν δανείζοντας αέρα. Και πάλι όμως η ηθική του πράγματος είναι το λιγότερο από τα προβλήματα μας. Και αυτό γιατί απλούστατα ο τόκος, δηλαδή τα χρήματα που απαιτούνται για την αποπληρωμή των δανείων δεν υπάρχουν!

Αυτό σημαίνει ότι η χρεοκοπία δεν είναι απλά συνέπεια λανθασμένων επιλογών, αλλά συνέπεια της αδυναμίας τους συστήματος να διαθέτει σε κυκλοφορία το χρήμα που απαιτείται για την εξισορρόπηση του, απλούστατα γιατί αυτό δεν υπάρχει. Όταν η μουσική σταματάει κάποιος πάντα βρίσκεται στην απέξω.

Ας γυρίσουμε πίσω στον κ.Αλεχάντρο. Η Seventh Bank of Tripoli του δάνεισε 10,000 δραχμές που ποτέ δεν είχε και ούτε υπήρχαν στην αγορά. Για αυτή τη "διευκόλυνση" ο δανειζόμενος πρέπει να επιστρέψει το ποσό με έναν τόκο, ας πούμε να επιστρέψει 11,200 δραχμές. Αυτές όμως οι 1,200 δραχμές, όπως και οι 10,000 απλά ΔΕΝ υπάρχουν. Για να δημιουργηθούν θα πρέπει, ναι σωστά μαντέψατε, να δημιουργηθεί νέο χρήμα. Και νέο χρήμα δημιουργείται με νέα δάνεια, δηλαδή με νέο χρέος.

Το σύστημα είναι φτιαγμένο για να δημιουργεί μια ατέρμονη σπείρα εκθετικά αυξανόμενου χρέους, το οποίο δεν μπορεί ΠΟΤΕ να αποπληρωθεί, όχι μόνο γιατί στην περίπτωση αυτή θα σταματούσε η ροή χρήματος στην οικονομία, αλλά απλούστατα γιατί τα χρήματα που απαιτούνται για την αποπληρωμή του δεν υπάρχουν...

Η μεγάλη απάτη του τραπεζικού συστήματος, που με μακαριότητα αγνοούμε, είναι και η απαρχή της μεγάλης πλάνης των μοντέρνων οικονομικών.

Η σπείρα του ατέρμονου χρέους στην οποία έχουμε παγιδευτεί απαιτεί από τις οικονομίες διαρκή "ανάπτυξη". Με άλλα λόγια απαιτεί από τις οικονομίες να παράγουν ολοένα και περισσότερα αγαθά, απογυμνώνοντας τους περιορισμένους πόρους του πλανήτη και στη συνέχεια να ωθούν τα μέλη τους στο να τα καταναλώνουν, διαφορετικά η οικονομία φτάνει σε στάση. Ο μόνος τρόπος για να μπορεί να αναπτύσσεται με διαρκώς αυξανόμενο ρυθμό μια οικονομία είναι να βουλιάζει ακόμη περισσότερο μέσα στο χρέος.

Οι οικονομολόγοι όμως μοιάζουν να αγνοούν την εκθετική συνάρτηση και αυτό γιατί οι ρυθμοί ανάπτυξης για τους οποίους μιλάνε, το 3% για παράδειγμα, δεν είναι γραμμικοί, αλλά εκθετικοί. Είναι 3% πάνω στο 3% του προηγούμενου έτους κ.ο.κ. Φυσικά σε έναν κόσμο πεπερασμένων πρώτων υλών κάτι τέτοιο είναι απλά αδύνατο, όπως και η αποπληρωμή των χρεών είναι συστημικά ανέφικτη.

Ποιο είναι το πρακτικό αποτέλεσμα αυτού του συστήματος; Οικονομική δουλεία. Στις παλαιές μορφές δουλείας ο αφέντης έπρεπε να στεγάζει και να τρέφει τους δούλους του. Στην μοντέρνα δουλεία όλοι εμείς, οι οικονομικοί σκλάβοι, πρέπει να επιβιώνουμε μόνοι μας, προσφέροντας την εργασία μας σαν εχέγγυο για να αποπληρώνουμε τα χρέη που κληρονομήσαμε καταναλώνοντας.

Το σύστημα είναι ιδιοφυές. Είναι η μεγαλύτερη απάτη στην ιστορία της ανθρωπότητας και είναι το τέλειο έγκλημα. Σκεφτείτε ότι από τη στιγμή που όλο το χρήμα που κυκλοφορεί είναι χρέος, σημαίνει ότι όλος ο πλούτος της ανθρωπότητας αυτή τη στιγμή ανήκει σε αυτόν στον οποίο ανήκει το χρέος. Στο καρτέλ των τραπεζών.

Οι συνέπειες είναι τρομακτικές. Από την καταστροφή του πλανήτη λόγω της υπερεκμετάλλευσης, στις δουλικές κυβερνήσεις ανίκανων πουλημένων πολιτικών, στους μακάριους εργάτες καταναλωτές, στους πολέμους, τη φτώχεια και τη δυστυχία καθετί ζωντανού πάνω στον πλανήτη, ο όρος "κινούν τα νήματα" δεν είναι πια κάτι αστείο, υπερβολικό ή συνωμοσιολογικό. Είναι η συστημική αλήθεια.

Η παγκόσμια οικονομία είναι ένας πύργος από τραπουλόχαρτα. Η κατάρρευση της είναι νομοτελειακή. Οι κυβερνήσεις δεν πρόκειται να δώσουν τη λύση, έχουν προ πολλού πωληθεί. Οι οικονομολόγοι έχουν χαθεί μέσα στα νούμερα τους. Οι πολίτες είναι πολύ απασχολημένοι, αγωνιζόμενοι να καλύψουν τις πλασματικές τους ανάγκες, για να δουν τις αλυσίδες τους. Οι παλιές ιδεολογίες αναταράζονται στους τάφους τους.

Δεν ξέρω τι άλμα συνείδησης θα χρειαστεί για να αποδεσμευτούμε από το χρηματικό μοντέλο. Μάλλον θα χρειαστούν πολλές γενιές για να απαλλαγούμε από αυτή τη νοοτροπία. Όμως είναι καθολική ανάγκη να αντικατασταθεί άμεσα τουλάχιστον το τρέχων σύστημα.

Η αριθμομηχανή έχει ήδη αρχίσει να γράφει τον επικήδειο μας...

Δείτε:
Money as Debt
Zeitgeist: Addendum