Ο μύθος και το δόγμα της ανταγωνιστικότητας

Η "ανταγωνιστικότητα" αποτελεί μαζί με την "ανάπτυξη" τις δυο λέξεις που κυριαρχούν στο δημόσιο διάλογο. Διάλογος που φυσικά δεν αφορά τίποτα άλλο παρά την παγκόσμια θρησκεία μας, το δόγμα των οικονομικών του Milton Freedman.

Όμως για να ορίσουμε τη έννοια αυτής της λέξης, ως μη οικονομολόγοι, δηλαδή πέρα από πουλημένες δογματικές διδαχές, οφείλουμε να εξετάσουμε πρώτον ποιο είναι το μέτρο σύγκρισης της "ανταγωνιστικότητας" και δεύτερον γιατί τόσο συχνά παρερμηνεύεται και συγχέεται με έναν άλλο όρο, αυτόν της αποδοτικότητας.

Ανταγωνιστική καλείται μια παραγωγική μονάδα που παράγει κάτι με το μικρότερο δυνατό κόστος. Για τον εργοδότη. Ας το δούμε με ένα παράδειγμα και μιας και το υγρό όνειρο κάθε οικονομολόγου είναι μια εξόχως ανταγωνιστική παραγωγική μονάδα της Κίνας, ας δούμε πως πετυχαίνουν αυτή τη μαγική ανταγωνιστικότητα στα εργοστάσια της FoxConn, της Κινέζικης εταιρείας που είναι υπεύθυνη για τα περισσότερα από τα ηλεκτρονικά που καταναλώνουμε παγκοσμίως.

Ένας εργάτης στη γραμμή παραγωγής είναι υποχρεωμένος να εργάζεται μέχρι και 30 ώρες τη μέρα [το εικοσιτετράωρο είναι κάτι αντιπαραγωγικό για τη μοντέρνα οικονομία] και να εκτελεί μια άκρως ενδιαφέρουσα επαναλαμβανόμενη εργασία, όπως η συγκόλληση κάποιου εξαρτήματος, ασταμάτητα, μερικές χιλιάδες φορές κατά τη διάρκεια της εργασιακής του μέρας ή νύκτας ή εκτεταμένου εικοσιτετραώρου κτλ. Οι εργάτες ζουν σε θαλάμους των οκτώ ατόμων όπως σε στρατόπεδα. Δηλαδή οι καρποί της σκληρής τους εργασίας έχουν άμεσο αντίκτυπο στο βιωτικό τους επίπεδο [των στελεχών της FoxConn] και αμείβονται πλουσιοπάροχα με 30 cents την ώρα. Αυτό κυρίες και κύριοι είναι ανταγωνιστικότητα με Γάμα κεφαλαίο. Αυτή είναι η κυριολεκτική εφαρμογή του χυδαίου όρου ανθρώπινος πόρος.

Από το παράδειγμα μας μπορούμε εύκολα να διαπιστώσουμε ότι η ανταγωνιστικότητα δεν σχετίζεται με την αποδοτικότητα, όπως σκόπιμα προσπαθούν να συνδέσουν. Ένα μηχάνημα θα πραγματοποιούσε τις συγκολλήσεις των εξαρτημάτων με απεριόριστα μεγαλύτερη ακρίβεια αλλά με πολύ μεγαλύτερο κόστος. Άλλωστε ένας φτωχός εργάτης κοστίζει μόνο 30 λεπτά την ώρα! Αλίμονο τώρα! Τι τους έχουμε; Τους δίνουμε και δουλειά έτσι. Μόνο που κάποιοι αυτοκτονούν από την εγκληματική μονοτονία και πίεση της εργασίας τους...

Η Κίνα που βιώνει μια επανάληψη της βιομηχανικής επανάστασης του 19ου αιώνα σε μια γκροτέσκα, εφιαλτική παραλλαγή της είναι το μέτρο σύγκρισης της ανταγωνιστικότητας. Μπορεί τα προϊόντα να είναι ελάχιστα φθηνότερα για τον τελικό καταναλωτή, αλλά η ελίτ αποκομίζει μυθικά κέρδη αποδεικνύοντας για άλλη μια φορά πως οι χρεοκοπημένες ιδεολογίες του κομουνισμού και του καπιταλισμού δεν είναι παρά οι δύο όψεις του ίδιου κάλπικου νομίσματος. Σε αυτό το μοντέλο βαδίζουμε ολοταχώς και στο δυτικό κόσμο. Γιατί έτσι προστάζουν οι αφέντες μας.

Η ανταγωνιστικότητα για την οποία μιλάνε λοιπόν είναι η ιδιότητα του σκλάβου να εργάζεται πειθήνια και σχεδόν δωρεάν. Άλλωστε ιστορικά, οι πανίσχυρες αυτοκρατορίες χτίζονταν στις πλάτες των σκλάβων και σήμερα υπάρχουν άφθονοι από δαύτους. Τρομαγμένοι, άβουλοι, αποχαυνωμένοι. Χαίρε Καίσαρ. Ζήτω η Αυτοκρατορία.