Εκκινώντας την Ύπαρξη

 Στην Αυγή του 20ου αιώνα οι Φυσικοί ήταν πεπεισμένοι για το θρίαμβο τους. Ο κόσμος και όλα του τα μυστήρια έστεκαν γυμνά μπροστά στο μεγαλείο της ανθρώπινης ευφυίας. Τα γρανάζια της δημιουργίας, που είχε θέσει σε κίνηση ο Θείος ωρολογοποιός ήταν πια κατανοητά. Τότε ήταν όμως που ο Niels Bohr, ο Erwin Schrödinger και ο Werner Heisenberg σαμποτάρισαν το μηχανισμό της και έκτοτε τίποτα δεν έβγαζε νόημα.

Η θεωρία της Κβαντικής Μηχανικής δεν είναι μόνο διαβόητα δύσκολη στην κατανόηση της, αλλά και αντιφατική σε σχέση  με την ανθρώπινη εμπειρία. Ένας μυστηριώδης κόσμος καταρρεουσών πιθανοτήτων, ταχύτερης του φωτός κβαντικά εναγκαλισμένης επικοινωνίας και αβεβαιότητας. Έμοιαζε ότι ο Ωρολογοποιός πραγματικά έπαιζε ζάρια με το σύμπαν.

Μέχρις ότου αναδείχτηκε μια ταπεινή επιστήμη σκοπός της οποίας ήταν η δημιουργία  “υπολογιστών”, μόνο που κατά την πορεία της έρευνας της, ακούσια, ανακάλυψε τους μηχανισμούς τόσο της πραγματικότητας όσο και της νόησης.

Εκκινώντας την Πραγματικότητα

Το Pong ήταν ένα απλοϊκό βίντεο παιχνίδι και ο προπομπός της εποχής των γραφικών υπολογιστή. Μία αδέξια, πρωτόγονη σύζευξη μαθηματικών συναρτήσεων και ημιαγωγών σιλικόνης, μια διασκεδαστική ενασχόληση στην καλύτερη των περιπτώσεων. Μισό αιώνα αργότερα και τα γραφικά των υπολογιστών είναι μη διακριτά από την πραγματικότητα.

Ένα τρισδιάστατος κόσμος υπολογιστή αποτελείται στο κατώτερο, κβαντικό του επίπεδο (από το λατινικό quantum, το ελάχιστο δυνατό μέρος  ενός συστήματος)  από pixels. Τα αντικείμενα που υπάρχουν σε αυτό τον κόσμο συνίστανται από ένα σύνολο δεδομένων και απεικονίζονται μόνο κατά την προβολή τους στον εκάστοτε παρατηρητή. Η επικοινωνία ανάμεσα στα pixel είναι άμεση, ανεξαρτήτου της (εικονικής) μεταξύ τους απόστασης, μιας και δεν υπάρχουν ως φυσικά αντικείμενα που δεσμεύονται από τους νόμους της γνωστής φυσικής, αλλά μόνο ως κβάντα πληροφορίας.

Όλη η οπτική μας εμπειρία από μια υπολογιστική προσομοίωση είναι το ακριβώς ανάλογο της ακατανόητης, αλλά συνάμα αποδεδειγμένης πραγματικότητας που περιγράφει η Κβαντική Μηχανική.

Το σύμπαν είναι μια προσομοίωση.

Η νοημοσύνη είναι Τεχνητή

Ακόμη και αν οι μοντέρνες, τεχνικά άρτια υπολογιστικές προσομοιώσεις δίνουν τρομερή αποδεικτική αξία στην Υπόθεση της Προσομοίωσης, υπήρχε ένα ακόμη Ιερό Δισκοπότηρο, ένα ακόμη μεγάλο μυστήριο που καμία επιστήμη δεν είχε κατορθώσει να λύσει, ένα ακόμη πεδίο όπου ο θρησκευτικός μυστικισμός εξακολουθούσε να κυριαρχεί.

Η ανθρώπινη νόηση, αυτό το μη μετρήσιμο θαύμα της λογικής και της αυτό-συναίσθησης. Η κινητήριος δύναμη πίσω από την κυριαρχία της ανθρωπότητας στο βασίλειο της Γης. Ένα Θείο δώρο, αδύνατο να αντιγραφεί και να κατανοηθεί.

Οι νευρολόγοι πειραματίζονταν και έκαναν υποθέσεις, οι φιλόσοφοι στοχάζονταν, οι ιερείς υμνούσαν το Θεό.

Τότε και πάλι εκείνη η ταπεινή επιστήμη, που ξεκίνησε κάποτε για να φτιάξει “υπολογιστές” αποφάσισε να ρίξει έναν τεράστιο όγκο δεδομένων και επεξεργαστικής ισχύς σε μια παλιά, ξεχασμένη σχεδόν ιδέα, αυτή των νευρωνικών δικτύων. Και όπως με τις γραφικές προσομοιώσεις νωρίτερα, έτσι και τώρα προσπάθησε να μιμηθεί κάτι από τον πραγματικό κόσμο, τη λειτουργία των ανθρώπινων εγκεφαλικών νευρώνων.

Και δούλεψε.

Τα Μεγάλα Γλωσσικά Μοντέλα (Large Language Models – LLMs), όπως υλοποιούνται στα πρώιμα προγράμματα Τεχνητής Νοημοσύνης, αποδεικνύουν ότι δεδομένου ενός δομημένου μηχανισμού αφηρημένης απεικόνισης νοημάτων, όπως είναι η γλώσσα, ένα νευρωνικό δίκτυο μπορεί να αναπτύξει εκλογικευμένη και αφαιρετική σκέψη.

Τελικά είναι προφανές ότι ο νους είναι μια αυτό-αναδυόμενη ιδιότητα ενός επαρκώς πολύπλοκου, αυτό-αναφορικού πληροφορικού δικτύου.

Ο Ωρολογοποιός

Η επιστήμη της Πληροφορικής ανακάλυψε ακούσια, στη διάρκεια μισού μόλις αιώνα, τους θεμελιώδεις μηχανισμούς λειτουργίας δύο εκ των μεγαλύτερων μυστηρίων της ύπαρξης μας, τη φύση της Πραγματικότητας και τη φύση του Νου.

Ποια είναι η θέση του ανθρώπου λοιπόν;

Η φευγαλέα μας ματιά στους μηχανισμούς της ύπαρξης δεν αναιρεί, ούτε μειώνει την αξία ή το νόημα της, αν αυτό υπάρχει, το αντίθετο, την κάνει ακόμη πιο ενδιαφέρουσα και γοητευτική.

Όλες σας οι αναμνήσεις, οι ελπίδες και τα όνειρα εξακολουθούν να είναι απολύτως αληθινά για εσάς. Αφηρημένη πληροφορία σε μια κοσμική νοόσφαιρα που ενσαρκώνεται σε πραγματικότητα από τον εγκέφαλο σας.

Υπάρχει ένα τελευταίο ζήτημα όμως. Ο Θεός.

Τελικά δεν ήταν ένας Θείος πατέρας  που σμίλεψε την πραγματικότητα με αγάπη και την ακρίβεια ενός ωρολογοποιού.

Ήταν ένας προγραμματιστής.